De jaren 1939 - 1947... het aller eerste begin ! ... the very first beginning !
1939, Scheveningen Scheveningen
1939, Lets play rinkhockey in Scheveningen!
1945, de Nederlandse wederopbouw na de 2e Wereld Oorlog the Dutch reconstruction after World War II
Nederland was na de oorlog totaal ontwricht. Van de vooroorlogse economie was niets meer over. Er viel voor de komende jaren dus totaal geen luxe te verwachten. Alleen met veel geduld en hard werken kon de relatieve vooroorlogse welvaart weer worden opgebouwd. De radio was er maar het bezitten van een televisie was een enorme luxe. Het verenigingsleven ontstond gedurende de Nederlandse wederopbouw jaren. Het weer vrij buitenspelen nam grote vormen aan.
In Halfweg (dorp in Noord Holland) leefde het gezin van ondernemer Willem Ooms (Sloten-Amsterdam 13-01-1897, Den Haag 24-05-1972) met zijn vrouw Miep. Willem Ooms (een Olympische wielrenner in de jaren 20) was dagelijks druk doende met het exploiteren van een koffiehuis-café-restaurant aan de Jansstraat in Haarlem . Naast de zaak stimuleerde hij zijn zonen Henk (Haarlemmerliede 18-03-1916, Den Haag 06-12-1993) en Tom (geboren 1919 in Zwanenburg) om te sporten. En dat deden ze heel bekwaam. De beide zonen hadden veel talent voor de tak van sport wielrennen en trokken vanuit Halfweg het hele land door om deel te nemen aan wielerwedstrijden. Zoon Henk werd zelfs kampioen van Nederland amateurs bij het onderdeel sprint (1937 en 1938) en werd geselecteerd voor de Olympisch wielerploeg om deel te nemen aan de 6e Olympische Spelen te Berlijn (1936). Tijdens deze Spelen won hij daar samen met Bernard Leene een zilveren medaille op de 2.000 meter sprint op het onderdeel tandem. Nog steeds wordt zijn naam herrinnerd daar er in een Amsterdamse wijk met straatnamem van Olympische deelnemers, een straat met de naam Henk Ooms Pad naar hem is vernoemd.
1936, Berlijn, Olympisch stadion met de Olympische vlam
1946, familie Ooms van Haarlem naar Brussel en Den Haag family Ooms from Haarlem to Brussels and The Haque
Vele wielerwedstrijden werden in het fietsgekke België georganiseerd en om de reisafstand vanaf Halfweg te verkorten verhuisden alleen vader Willem met zijn zonen Henk en Tom naar Brussel om zodoende dicht bij de wielerevenementen te wonen. Tijdens de vele sportieve reizen zag vader Willem en zijn zonen in België rolschaatsbanen alwaar vele zuiderburen al zwierend over de baan gingen.In de fase dat de wielercarrières werden afgebouwd werd het gezin Ooms in Halfweg weer herenigd. Maar van stilzitten had dit gezin nog nooit gehoord. Want die rolschaatsbanen in België bleef toch wel in die ondernemende hoofden van de familie rondzingen. Tom Ooms (geboortejaar 1919) had in Brussel een baan gezien waarvan hij onder de indruk was geraakt. Hij nam z’n vader en broer mee naar Brussel en probeerde hun ervan te overtuigen om dit ook in Nederland op te zetten. En hij kreeg ze mee.
Er volgden besprekingen in België en er werden plannen voor een rolschaatsbaan in Amsterdam ontworpen. Een terrein vlak naast het RAI gebouw leek een geschikte locatie omdat in die buurt veel kinderen op straat en dus onveilig, aan het rolschaatsen waren. Maar deze locatie werd het toch niet omdat men de aanwezigheid van muziek op de rolschaatsbaan als te veel storend zou ervaren. Er is toen nog even aan Haarlem gedacht. Maar de in Den Haag wonende wielrenner met de naam Jan Lorjé gaf zijn sportgenoot Henk Ooms de tip om het eens in zijn woonplaats te proberen en die poging had meer succes.
Het horecabedrijf in Haarlem werd verkocht en het gezin verhuisde naar Den Haag om aan de Savorin Lohmanlaan tussen Kijkduin en oud Scheveningen een stuk grond van de Gemeente Den Haag te pachten. De enige toegangsweg naar de locatie was de Sportlaan want de locatie lag echt aan de rand van de stad. Het was een tijd van armoede. De oorlog was nog maar nauwelijks geschiedenis, er was bijna niets te krijgen en niemand had geld.
1946, de start van de rolschaatshistorie in Nederland the start of the Dutch rollerskate history
De zandlagen naast de duinen in het zuidelijk gedeelte van de stad Den Haag en aan de Savorin Lohmanlaan gaf een stevige ondergrond voor een rolschaatsbaan. De zandlagen gaven ook een goede drainage waardoor het regenwater goed kon worden afgevoerd. Hierop werd een betonachtige vloer van maar liefst 120 bij 40 meter aangebracht en al vrij snel was deze betonnen vlakte het bezit van vele Hagenaars.
Langs de rolschaatsbaan werd een barak-achtige cafe-restaurant met een ruim terras gebouwd. Zo vlak na de oorlog was het lastig om aan bouwmateriaal te komen. Met name was er een groot gebrek aan hout. Daardoor werd het café-restaurant bijna in zijn geheel met baksteen opgetrokken en kreeg de naam Paviljoen Marathon. Binnen in het gebouw was het gezellig, een ruime bar, een lange stamtafel, tafeltjes en stoeltjes en in het midden voor de koude maanden een grote zwarte potkachel. In de toekomst zouden aan de wanden vele glorieuze foto’s van huldigingen, linten, medailles en foto’s van stralende schoonheden worden opgehangen. Ook de imposante bekerkast met alle veroveringen door kunstrijders, kunstrijdsters, hardrijders en rolhockeyers zou in dit gebouw een plaats krijgen.
1947, waarom de naam Marathon ? why the name Marathon ?
In de hoofdstad van Nederland ligt naar een ontwerp van architect Wils het Olympisch stadion (1927). In dit stadion was ooit een betonnen wielerbaan, met aan de kopkanten van die hoge bochten, opgenomen. Het terrein van de baanrenners, dus ook het terrein van Henk en Tom Ooms. De hoofdingang van het stadion wordt gevormd door de Marathonpoort, ter ere aan het atlethiek nummer "de Marathon". Achter deze poort bevindt zich aan de lange zijde van het stadion de Marathontribune. Voor deze tribune was dus ook de lange zijde van de wielerbaan gelegen. Op dit punt, voor de Marathontribune, schreef baanrenner Henk Ooms door middel van de baanrennerstechniek surplace geschiedenis.
En hier ontstaat de naamkeuze voor het paviljoen van de rolschaatsbaan aan de Savorin Lohmanlaan (de Marathon-rinck) en onze vereniging (E.H.R.C. Marathon). Surplace is een techniek waarbij twee tegen elkaar uitkomende wielrenners de baanwielrenfietsen al balancerend op (nagenoeg) dezelfde plek worden gehouden zonder te steunen op de baan. Een goede beheersing van de surplace kan daarin een tactisch voordeel opleveren tijdens de wedstrijd. Een tegenstander die de techniek minder beheerst kan ermee gedwongen worden "op kop te rijden" en belandt zodoende in een minder overzichtelijke positie. Er worden tegenwoordig beperkingen aan het toepassen van de surplace opgelegd door de wereldwielrenbond UCI zoals een maximale tijdsduur van een halve minuut.
Tijdens wedstrijden kwamen vroeger duels voor met surplaces die soms langer dan een half uur duurden. De langste surplaces ooit eindigde na 63 minuten en werd uitgevoerd door ... Henk Ooms en zijn tegenstander tijdens een wedstrijd (1938) in het Amsterdamse Olympisch stadion voor de Marathon-tribune. Deze langste surplace ooit vond zijn broer Tom zo indrukwekkend dat hij tijdens één van de familiebijeenkomsten voorstelde om de naam van het Paviljoen naar deze gebeurtenis, voor de Marathontribune, te vernoemen.
1947, waar ga je als baaneigenaar wonen ? where do you go live as rinck owner ?
De familie Ooms was uit Haarlem naar Den Haag gekomen en alles was verkocht dus moesten zij ook een woning hebben. Vader Willem ging met zijn vrouw Miep in de Chassestraat in Den Haag wonen en hun zoon Henk nam met zijn vrouw Map (1918-2003) intrek in een woning in de Haagse Kokosnootstraat. Hij betrok ook een pand in de Newtonstraat, daar maakte hij verder de "Ooms" rolschaatsen en ging ook ijsschaatsen slijpen. Daar kreeg hij zo’n uitstekende reputatie mee dat er uiteindelijk uit allerlei delen van het land schaatsenrijders kwamen om hun schaatsen bij Henk te laten slijpen. Hij kreeg de gelegenheid een schaatsenwinkel (ijs en rol) in de nieuwe gemeentelijke ijsaccommodatie De Uithof te beginnen. De naam die hij er aangaf was Ooms Sport. Hij ging uiteindelijk met pensioen in 1986. Wil Ooms, de zoon van Henk en Map, was in 1945 in Haarlem geboren en maakte later als sporter furore in het Haagse ijshockey bij de vereniging HYS HOKY.
Tom en zijn vrouw Ida betrokken een klein huisje met twee kamers achter het cafe-restaurant Paviljoen Marathon.
Op 14 september lag de baan, de Marathon-rinck, te blinken in de zon, gloednieuw en toch van oud materiaal. De wereldkampioenen kunstrijden, het Belgische paar Elvire Collin en Fernand Leemans, met nog enige andere Belgische prominenten vulden voor een groot gedeelte het openingsprogramma. Er werd ook een rolhockeywedstrijd (rinck-hockey volgens de Belgen) gespeeld tussen twee Belgische ploegen waardoor Den Haag voor het eerst kennis maakte met de tak van sport rolhockey. Op 14 september 1947 was dus de legendarische "Marathon-Rinck" geboren !
Uiteraard stond het publiek geheel vreemd tegenover wat men zag. Hier werd immers iets nieuws vertoond. Men begon onmiddellijk vergelijkingen te maken met ijshockey en kunstrijden op het ijs.
1947, een nieuwe speelvloer, van beton naar eternit a new sportsfloor, from concrete to eternit
Maar de aangebrachte rolschaatsvloer bleek een grote bedreiging. Het aanbrengen van de rolschaatsvloer, een belangrijk onderdeel van de sport, liet de familie over aan een hierin gespecialiseerd bedrijf. Deze keuze werd bijna de ondergang van de eerste rolschaatsbaan want de betonachtige sportvloer voldeed nergens aan en bij het vallen op deze vloer hadden de EHBO functionarissen hun handen vol. Dit slechte imago zorgde voor een terugloop van het bezoekersaantal en uiteindelijk moest de rolschaatsbaan worden gesloten. Verdere initiatieven door de familie Ooms hing af van het feit of het in sportvloeren gespecialiseerde bedrijf een schadevergoeding ging verstrekken. Gelukkig kwam er een financiële schadevergoeding maar er was nog steeds géén geschikte rolschaatsvloer. Uiteindelijk had niemand in Nederland ervaring met het aanleggen van een goede rolschaatsvloer.
De kunstrijders wilden graag een gladde oppervlakte en de rolhockeyers een ietwat stroevere oppervlakte. Uiteindelijk moest er ook in Den Haag een gulden middenweg worden gevonden. De familie Ooms dus op zoektocht en uiteindelijk werd er een goed materiaal gevonden want de sterke en slijtvaste vezelcement platen van het Nederlandse bedrijf Eternit, welke als bouwplaten in de handel waren, bleek een goede keuze te zijn. De platen met een afmeting van 1,2 bij 2,5 meter en een dikte van 13 tot 15 mm werden op de hoeken geschroefd op een houten raamwerk. Voor het behoud van het hout werden de ribben beschermd met een asfaltpreparaat tegen het door de naden wegzakkend water. De werkzaamheden werden in dit jaar op de vrije dagen 1e en 2e Paasdag met behulp van de E.H.R.C. Marathon leden uitgevoerd.
De ruimte tussen de ribben werd opgevuld met zand zodat er geen “hol” geluid werd veroorzaakt bij het rolschaatsen. De vlakheid was belangrijk. De platen moesten goed tegen elkaar liggen en zeker niet een hoogte verschil ten opzichte van elkaar hebben. Want dat gaf struikelpartijen. Ook kon de baan niet onder afschot (schuin) worden gelegd. Dit zou handig zijn voor de afwatering maar het figuurrijden door de kunstrijders gaf de eis dat de vloer 100% vlak moest zijn anders gaf dat een oneerlijk voordeel voor de kunstrijder. Ook het vastschroeven was een enorm karwei. Het schroeven gebeurde met de hand. Electrische boormachine's waren er immers niet. Kortom : er kwam nog al veel bij kijken om een goede rolschaatsbaan aan te leggen. Maar de Marathon-rinck was in goede handen van de technische man van de familie, Henk Ooms. De bezoekende buitenlandse rolhockeyteams, hardrijders en kunstrijders verklaarden deze rolschaatsvloer al vrij snel als één van de beste rolschaatsvloeren in Europa.
Met betontegels werd aan de lange zijde tegenover het Paviljoen een staantribune met een capaciteit van 500 staanplaatsen gebouwd.
1947, de beroemde “Ooms rolschaats” the famous "Ooms rollerskate"
De rolschaatsbaan was er. En nu nog klanten die kwamen schaatsen en iets in het horecapaviljoen gingen gebruiken. Inkomsten moesten er zijn. Maar Nederland in de wederopbouw moest de centjes goed besteden en dat was niet aan een luxe artikel als rolschaatsen. Dus omdat de mensen minder hadden te besteden ging met name Henk Ooms voortvarend van start met het zelf vervaardigen van rolschaatsen die op de rolschaatsbaan vanuit een speciale ruimte te huur werden aangeboden. Wellicht dat daarom de rolschaatsbaan ook zo’n succes werd. Geen geld voor het kopen van rolschaatsen maar wel een klein bedrag voor het huren voor een middag of avond van rolschaatsen. De beroemde “Ooms rolschaats” deed zijn intrede. Er waren meerdere soorten. Met of zonder schoen en de kunstrolschaats en de rolhockeyrolschaats maar allemaal in eerste instantie met houten wielen ! Later werden de houten wielen vervangen door nylon. Ook deze wielen werden door Henk Ooms gemaakt want hij was de expert in het vervaardigen en het herstellen van rolhockeyattributen.
De schaats links boven heeft de Ooms kunststof (nylon) wielen. De andere schaatsen hebben de Ooms houten wielen. Beide wielsoorten werden door Henk Ooms zelf gemaakt. De schaatsen rechts boven werden door Henk Ooms voor de verhuur samengesteld (25 cent voor een hele middag of een hele avond vrijrijden).
1947, een memorabel moment : de oprichting van E.H.R.C. Marathon a memorable moment : the foundation of E.H.R.C. Marathon
Er was behoefte aan organisatie om al die rolschaatsers iets meer aan te bieden als alleen het vrij rijden op de rolschaatsbaan. Uiteindelijk werd twee maanden na de opening van de rolschaatsbaan een rolschaatsvereniging op 21 oktober 1947 opgericht. De keuze voor de verenigingsnaam was eenvoudig want de naam van het Paviljoen werd aangehouden. De naam werd : Eerste Haagse Rolschaats Club Marathon. De eer van de allereerste verenigingsvoorzitter ging naar de heer Hazelaar.
Het allereerste sporttenue was een gele (pantser) broek, rood shirt en rood met geel gestreepte kousen. Er bestonden twee soorten shirts, zomers dun katoen met gele kraag en in de winter een sweater met ronde hals. Meestal droeg men het zomershirt onder het wintershirt omdat het wintershirt met een reeks halsknoopjes moest worden dichtgemaakt. En dat was lastig ....
Een aantal ijshockeyers (o.a. Joop Bruin) zocht in de maanden als de koelmachines van de Haagse Overdekte Kunst IJsbaan (HOKIJ) waren gestopt, een alternatief. Zij gingen ook kijken op de Marathon-rinck en al snel brachten zij daar er vele schaatsuren door. Ook zij waren aanwezig bij de opening op 14 september 1947 en zagen net als vele Hagenaars voor het eerst het spel rolhockey en besloten om een team te formeren. Het allereerste rolhockeyteam van E.H.R.C. Marathon, de stad Den Haag, nee van heel Nederland ! Met andere historische woorden : rolhockey start ook in Nederland.
1947, de eerste Nederlandse rolhockeystick the first Dutch rollerhockey stick
De eerste rolhockeystick was een catastrofe. Een Haagse timmerman kreeg de opdracht om 8 rolhockeysticks te maken. Van de Wereldbond Federation International de Patinage a Roulettes ontving men de officiële regels aangaande de rolhockeystick. De tekst was uiteraard in het Frans doch de Haagse timmerman maakte een klein foutje bij de vertaling en zo kreeg de eerste Nederlandse rolhockey stick een blad met een hoogte waarmee de breedte werd bedoeld en een breedte waarmee de hoogte werd bedoeld. Pas in 1948 kwam men tot de ontdekking dat de Nederlandse rolhockeystick niet overeen kwam met de internationale rolhockeystick.
1947, het eerste internationale contact the first international contact
Het begin om te rolhockeyen was moeilijk. Geen trainers, geen andere clubs waar tegen gespeeld kon worden. Het werd een kwestie van self-made waarbij vallen en opstaan aanvankelijk danig in het rij-schema pasten, doch de leden de nodige hardheid brachten, die het rolhockey nu eenmaal vereist.
Marathon zocht internationaal contact, kreeg dit al spoedig met onze Zuiderburen, de Belgen, en …… kreeg van deze ervaren spelers gevoelige pakken slaag. Scores van 20-0 en later 10-0 weerhielden de Haagse sporters niet ervan om te stoppen. Men hield vol, totdat er dragelijker resultaten uit de bus kwamen.
Het contact tussen Nederlandse en Belgische verenigingen vanaf 1947 is zeer groot en senioren team van Marathon behaald uiteindelijk haar eerste overwinning sinds de oprichting in het jaar 1947 in een officiële wedstrijd tegen Souveraine (Brussel-Belgie).
Het moest er een keer van komen dat het eerste seniorenteam van de moeder der moederverenigingen E.H.R.C. Marathon tegen een seniorenteam van één van de afgesplitste verenigingen moest gaan spelen. In 1947 was het zover. Voor de Nederlandse competitie werd de eerste stadsderby aller tijden gespeeld. Wekenlang werd hier in de Haagse rolschaatswereld over gesproken. Ja, en wie was voor wie ? De wedstrijd trok uiteindelijk maar liefst 750 toeschouwers naar de Marathon-rinck !
1947, Marathon-rinck. Het team van E.H.R.C. Marathon opgesteld voor de publiekpresentatie voor aanvang van de stadsderby
Onze mooie sport is ooit in het jaar 1885 gestart en zoals bij veel takken van sport was Engeland de bakermat. In de regio Canterburry (Londen) om precies te zijn. Maar in het jaar 1939, dus vlak voor de 2e wereldoorlog, werd het rolhockey al voorzichtig en ongeorganiseerd in Scheveningen (Den Haag) gespeeld. Op de hier onder staande foto zijn op de Scheveninge boulevard al sporters actief met op de achtergrond de eerste (houten) Pier van Scheveningen.
1947, Marathon-rinck met een speelvloer van eternit platen 1947, Marathon-rinck, vrij rolschaatsen was zeer populair
1950, de “Ooms kunstrijrolschaats” the famous "Ooms artics rollerskate"
Vanwege "het springen" was de wens om de kunstrijrolschaatsen lichter te maken. Daarom vervaardigde Henk Ooms voor de kunstrijders rolschaatsen die lichter werden gemaakt door het toepassen van het materiaal aluminium als onderstel. Op de foto heeft als voorbeeld de rechter voet een kunstrijrolschaats met neusdop en de linker voet een kunstrijrolschaats zonder neusdop. Zonder neusdop was voor het speciale kunstrijonderdeel figuurrolschaatsen.
1950, de "Ooms rolhockeyschaats ” the "Ooms rollerhockeyskate""
De rolhockeyrolschaatsen bestonden uit twee stalen en verchroomde hoekliggers als onderstel en het rubber van de stoppers gesneden uit oude tractor- en vrachtwagenbanden. Met name de rolhockeyers van het eerste uur hebben dagen/weken lang deze wielen op een draaibank staan draaien. Want de houten wielen spleten bij enig contact spontaan in twee stukken. Op de foto zijn Ooms rolhockeyrolschaatsen zichtbaar. Deze schaatsen werden op 3 december 2007 aangeboden aan de auteur van deze rubriek door de heer John van de Broek tijdens het 60 jarig jubileumfeest van E.H.R.C. Marathon. De rolschaatsen wegen maar liefst 2 kg. per stuk.
1947, De "ombouw"
Al vrij snel werd besloten om de rolschaatsbaan in de afmeting 120x40 meter naar de officiele afmetingen 40x20 meter om te bouwen. Van een rolschaatsvloer met een betonvloer naar een rolschaatsvloer met eternit platen.
Aan de zijde van het toegangspad langs de kassa werd ook een mast geplaatst welke het doel had om de toekomstige baan verlichting aan te brengen. In deze masten werden bij kunstrijshows de (gekleurde) schijnwerpers geplaatst alwaar vrijwilligers de kunstrijdsters bij de shows met schijnwerpers konden volgen.
Foto links boven: Opa Willem Ooms (links) met zijn zoon Henk Ooms aan de zware grondarbeid om ook deze zijde van de rolschaatsbaan een mast te plaatsen.
Foto miden boven: Tom Ooms is bezig om op het houtenrasterwerk waarop de eternitplaten werden bevestigd een bitumenlaag aan te brengen. Op deze foto is goed zichtbaar dat om een "hol" geluid te voorkomen de ruimte tussen het houtenrasterwerk werd opgevuld met zand.
Foto rechts boven: Opa Willem Ooms op zijn knieen de zandlaag aan het vlakken. Op de overige drie foto's is duidelijk de "ombouw" van een grote naar een kleinere rolschaatsbaan zichtbaar.
De allereerste rolschaatsbaan van Nederland had de afmeting van maar liefst 120x40 meter.
1950, "Ooms kunstrij rolschaatsen" Links zonder en rechts met neusdop. 1950, De bekende "Ooms rolockeyrolschaatsen"
E.H.R.C. MARATHON
...SINDS 1947
ROLHOCKEY BELEEF JE BIJ...
1947 - 2019 : 72 JAAR
EERSTE HAAGSE ROLSCHAATS CLUB
MARATHON
© 1997 - 2019 "Marathon on line", ruim 20 jaar de officiele website van E.H.R.C. Marathon
